کد مطلب:32283 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:30

گنجینه پرسمان » اعتقادات

بيشتر جوانان از وسوسه هاي شيطان در امان نيستند براي جهاد اكبر و مبارزه با نفس و شيطان چه راه هايي سراغ داريد شيطان دشمن انسان است. چه راهي براي شناسايي اين دشمن و دفاع در برابر شيطان پيشنهاد مي كنيد؟

تزكيه نفس از مسائل مهمي است كه با عزم و ارادهاي استوار و تلاش و كوششي پيگير و مستمر انجام پذير است. در اين مسير دو كوشش به طور موازي و همزمان بايد انجام پذيرد: الف) جهاد علمي: در اين راستا انسان بايد آگاهي و معارف خويش را با مطالعات ديني در بعد عقايد اخلق احكام و دستورات الهي افزون سازد تا با بصيرت و شناخت و آگاهي در راه خداوند قدم نهد و در صراط مستقيم گام بردارد. چه بدون آن انسان دچار قشري گري درويشمآبي و صوفي مسلكي خواهد شد. ب) جهاد عملي: در اين زمينه انسان بايد: 1- در وهله اول بكوشد واجبات الهي را بدون اندك كم و كاست انجام دهد و از محرمات و معاصي با تمام وجود چشم پوشد. 2- در مرتبه دوم به مستحبات و نوافل بپردازد و از مكروهات دوري گزيند.

3- در مرتبه سوم تمامي اوصاف رذيله را از خويش دور سازد و خود را به زيور اخلاق حسنه وملكات فاضله بيارايد.

4- در مرحله چهارم بايد از آنچه او را از خدا دور ميدارد- هر چند مباح باشد. دوري گزيند و سراپاي وجود خويش و همه اعمال خود را الهي كند. حتي خواب و خوراك و لباس خويش را براي خدا و طبق آنچه او ميپسندد انجام دهد. براي انجام اين امور اولين چيزي كه سالك نياز دد تنبه و بيداري و توجه و مراقبت دائمي نسبت به خود و افعال و احوال خويش و از همه مهمتر حضور قلب و توجه به معبود در نماز است.

در اين زمينه توصيههايي تقديم ميگردد ليكن آنچه مهم است خود شماييد كه با ارادهاي قاطع به انجام آنها پرداخته و در اين صورت خداوند يار و ياورتان خواهد بودبراي مبارزه با گناه وهواهاي نفساني رعايت چند نكته لازم است: الف) كوچك نشمردن هيچ گناهي هرچند به نظر صغيره باشد، ب) عزم جدي و آهنين بر ترك معصيت و مراقبت جدي و دائمي نسبت به تمام افعال خود، ج) شرط نمودن با خدا مبني بر ترك معصيت و همچنين از او استعانت جستن د) هر گاه فكر گناه و وسوسه آن به ذهن آمد بلافاصله آن را از لوح ذهن خارج كردن و توجه خود رابه خدا و امور شريفه مشغول داشتن. جديت و موفقيت در اين امر پيروزي بزرگي است و در واقع دفع دشمن شيطان نفس از همان خاكريز اول است. قرآنمجيد در وصف پارسايان ميفرمايدإِنَّ اَلَّذِينَ اِتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ اَلشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ پرهيزگاران چون گرفتار وسوسه شيطان شوند هماندم متذكر (ياد خدا) شده و بصيرت يابند،(1)، ه) مطالعه و تفكر پيرامون عواقب سوء و وخيم گناه. در اين رابطه مطالعه كتب پيرامون معاد بسيار نافع و لازم است، و) خود را همواره در محضر حق تعالي دانستن و او را به يقين در همه حال مراقب و بيناي به افعال خود نگريستن، ز) توجه به چهره كريه و زشت واقعي سيئات، ح) براي ترك معاصي لازم است دربسياري از موارد انسان از مكروهات و چه بسا از برخي مباحات نيز چشم پوشد تا او را به انجام زشتي ها نزديك نسازند، ط) در حد ممكن دوري جستن از مكانها و شرايطي كه آدمي را به گناه ترغيب مينمايد، ي) تقويت اراده، ك) محاسبه نفس همه روزه و در صورت رخداد خطا خود را محاكمه و توبيخ نمودن و بلافاصله استغفار كن، ل) مطالعه پيرامون زندگي پارسايان و زاهدان و مطالعه كتب اخلاقي و توصيههاي زير ميتواند شما را در كنترل بيشتر نفس ياري نمايد:- سعي و كوشش در انجام وظايف و واجبات ديني،- خواندن نماز با حضور قلب و در اول وقت،- گرفتن روزه مستحبي به ويژه دوشنبه و پنجشنبه ههفته،- تلاوت قرآن به ويژه بعد از نماز صبح،- سوره يوسف را زياد بخوانيد و در آن تدبر كنيد،- تأمل و انديشه در آيات قرآن،- حتي المقدور سعي در خواندن نماز شب،- سحر خيزي،- شركت در ورزشهاي فردي و دسته جمعي،- تنظيم برنامه براي تمام شبانه روز و پر كردن اوقات فراغ با برنامههاي صحيح و سودمند،- شركت در فعاليتهاي مذهبي و اجتماعي،- پرهيز از نگاه نامشروع، امام صادق (ع) فرمود: نگاه پس از نگاه، در دل بيننده شهوت را ميانگيزاند و باز فرمود: نگاه، تيري از تيرهاي شيطان است، چه بسا نگاهي كه اندوههاي دراز در پي دارد.

- عدم معاشرت و دوستي با افراد منحرف و فاسد،- انتخاب دوستان مؤمن و سالم،- به ياد خدا بودن در همه اوقات،- كنترل افكار و نينديشيدن به صحنههاي شهوتانگيز،- از پرخوري و نيز از خوردن غذاهاي چرب و پرانرژي و تحريك كننده پرهيز كنيد،- حتي الامكان در جاي گرم نخواب،- از لباسهاي خشن و گشاد استفاده كنيد،- از مشاهده صحنههاي مهيج و تحريك كننده دوري كنيد،- سعي كنيد هيچ گاه تنها نشويد،- با آب سرد در فصول مناسب استحمام كنيد،- برنامه منظم مطالعاتي براي خود قرار دهيد و سعي كنيد فرصتهاي خود را با تفكر و مطالعه مناسب پر د،- سوره نور را بخوانيد و در آن تدبّر كنيد.

ضمنا مطالعه كتابهاي زير را به شما توصيه ميكنيم: 1- معاد، شهيد آيت الله دستغيب 2- نقطههاي آغاز در اخلاق عملي، مهدوي كني 3- كيمياي سعادت، غزالي 4- معراج السعاده، نراقي 5- شرح منازل السايرين، خواجه عبدالله انصاري 6- هزار و يك نكته، حسنزاده آملي 7- نامهو برنامهها، حسن زاده آملي 8- انسان كامل، حسن زاده آملي 9- خودشناسي براي خودسازي، محمد تقي مصباح يزدي 10- پرواز در ملكوت (يا آداب الصلاة)، امام خميني 11- چهل حديث، امام خميني 12- اخلاق اسلامي (ترجمه العادات)، دكتر مجتبوي 13- رساله لقاءالله، ميرزا جواد ملك تبريزي.

راه مبارزه با شيطان هم چند چيز است: اول آنكه به وسوسهها و القائات او بياعتنايي كنيد. وقتي شما را به پندارهاي بد و باطل وا ميدارد، فكر خود را به مسائل ديگر مشغول كنيد. در روايتي معصوم (يا امام محمد باقر (ع) يا امام صادق (ع)) ميفرمايد: جز اين نيست ك خبيث (شيطان) ميخواهد اطاعت شود، پس وقتي كه سرپيچي شود، به سوي هيچ يك از شما باز نميگردد [فروع كافي، ج 3، ص 358]

الحذر اي گل پرستان از شرشتيغ لاحولي زنيد اندر سرش

كاو همي بيند شما را از كمينكه شما او را نميبينيد همين

دايما صياد ريزد دانههادانه پيدا باشد و پنهان دغا

هركجا دانه بديدي الحذرتا نبندد دام بر تو بال و پر(3)

دومين راه مبارزه با شيطان كه لازمه راه اوّل بوده و بسيار مهم است آنكه ما در همه امور زندگي، و در هر كاري كه ميخواهيم انجام دهيم، و هنگام مواجهه با هر مشكلي از خداوند و از وسائط فيض و رحمت او كمك ميگيريم، بايد با دعا، تضرع و درخواست عاجزانه توجه خداد به خويش را جلب كنيم. خداوند متعال نيز اين حقيقت را با لحن خاصي بيان كرده است: قُلْ ما يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّي لَوْ لا دُعاؤُكُمْ بگو اگر دعاي شما نباشد، پروردگارم اعتنايي به شما نميكند،(4). بعد از خداوند متعال بايد از ائمه (ع) درخواست نمود تا ما را از وسوسههاي شيطاني نجات دهند و حالت بيداري و انتباه را در ما مستقر سازند تا بر اثر غفلت، شيطان با وسوسههاي خود بر ما مستولي نشود.تلاوت و يا شنيدن آيات قرآني و تدبّر در آنها، تفكر در آيات خلقت و نظاير اينها نيز، همه در وجود انسان ايجاد آمادگي ميكند تا نور يقظه و جذب الهي به سراغ او آمده و وي را از غفلت، اوهام و وسوسههاي شيطان نجات داده و به خود بياورد. به اين حقيقت متوجه باشيد قرآن كريم در هر بابي از ابواب خود، براي انسان هدايتها، تذكرها، هشدارها و انذارها دارد و هر كس صادقتر و دردمندانه به سراغ قرآن رود و در كلام حضرت معبود به فكر صادقانه بپردازد، كلام، رموز و اشارات كلام الهي راهگشاي وي خواهد بود.

گفت پيغمبر كه نفحتهاي حق اندرين ايام ميآرد سبق

گوش وهش داريد اين اوقات رادر رباييد اين چنين نفحات را

نفحه آمد مر شما را ديد و رفت هر كه را ميخواست جان بخشيد و رفت

نفحه ديگر رسيده آگاه باشتا از اين هم وانماني خواجه تاش(5)

سومين راه آن است كه در همه احوال از غفلت اجتناب ورزيد و در همه احوال در ياد حضرت حق باشيد. چرا كه شيطان همواره ميكوشد انسان را به غفلت كشانده و از اين راه آدمي را دچار تزلزل، شك و ترديد سازد. از اين رو بايد تصميم بگيريد كه مراقب حال خود باشيد و ه وقت به هر بهانهاي به غفلت كشيده شديد، فوراً متذكر شويد و استعاذه و استغفار كنيد و به حالت ذكر و ياد خدا برگرديد. آيات 200 و 201 سوره اعراف به اين حقيقت اشاره كرده و ميفرمايد: و اگر وسوسهاي از جانب شيطان بر تو راه يافت، پس به خداي متعال پناه ببر، او سميع و عليم است، پرهيزگاران را هر وقت وسوسه شيطاني رسد و طايف شيطاني بر دل آنها روي بياورد، فوراً به خود آيند، و به حقيقت حال آگاه شوند. اگر حقيقتش را بخواهيد، اين غفلت است كه آدمي را در دام شيطان و وسوسههاي او قرار ميدهد و يكي از تبعات آن، همان ترد، اضطراب و شك و تزلزل است. به بيان ديگر، غفلت از حق به اين معني كه انسان باطناً خداي متعال را فراموش كند، از او و از ذكر او غافل شود و مستغرق در اين و آن، و اين سو و آن سو گردد، اساس همه گرفتاريها و وسيله راه يافتن شيطان بر دل و وسوسههاي آن است. چنانكامام صادق (ع) نيز به اين حقيقت اشاره فرمودهاند كه فان الغفلة مصطادالشيطان و رأس كل بلية و سبب كل حجاب حقيقت آن است كه غفلت صيدگاه شيطان، ريشه هر بلا و بدبختي و سبب همه حجابها است،(6).جليس دل و قرين آدمي به هنگام غفلت جز شيطان نيست چنان كه خود غفلت هم از ناحيه شيطان است و اوست كه انسان را به غفلت ميكشد و از يا خدا غافل ميگرداند اِسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ اَلشَّيْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اَللَّهِ شيطان بر آنان سخت احاطه نمود و آنان را اياد خدا غافل كرد.،(7).

پيام غيبي اين آيه آن است كه آنجا كه فكر و دل تو و باطن تو به كلي از خدا غافل شد، او را فراموش كرد، و مستغرق در اوهام و خيالات و اين و آن گشت، بدان كه شيطان بر تو استيلاء يافته و فكر و دل تو را و يا تو را به آنجاها كشانيده است، تا از ياد معبود خويش باز بماني و خسران بيني.

اين دو آيه را مكرر بخوانيد و در آن تدبر فرماييد: وَ مَنْ يَعْشُ عَنْ ذِكْرِ اَلرَّحْمنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ، وَ إِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ اَلسَّبِيلِ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ و هر كس از ذكر خداي رحمان روي برگرداند، شيطاني را بر او ميگماريم كه دوست و مصاحب او ميگردد. و اين شياطين مسلماً آنان را از راه باز ميدارند و خودشان گمان ميكنند كه در راه هدايت پيش ميروند،(اميدواريم كه با دقت در مطالب پيش گفته و به كارگيري آنها، شك و ترديد شما به آرامش و ثباتي پايدار مبدل گردد و هميشه در زندگي پيروز و بهروز باشيد.

اي خدا فرياد زين فرياد خواهداد خواهم نه ز كس زين دادخواه

دادخود از كس نيابم جز مگرز آن كه او از من به من نزديكتر

















منابع و مآخذ:

(1) اعراف، آيه 201

(2) وسائلالشيعه، ج 14، ص 138 و 139

(3) (مثنوي 3 2859- 2856)

(4) (فرقان، آيه 77)

(5) (مثنوي 1 1954- 1951)

(6) (مصباح الشريعة، باب بيست و چهارم)

(7) (مجادله، آيه 19)

(8) (زخرف 36 و 37)